Określenie hasła. głóg. krzew o cierpkich owocach. jarzębina. drzewo o koralowoczerwonych, cierpkich owocach. tarnina. dziki gatunek śliwy o cierpkich owocach. limeta. odmiana cytryny o owocach słodkawo-kwaśnych lub cierpkich, słodka cytryna. Określenie "krzew o czerwonych owocach" posiada 3 hasła. Znaleziono dodatkowo 5 haseł z powiązanych określeń. Inne określenia o tym samym znaczeniu to krzew ozdobny o drobnych kwiatach i małych czerwonych owocach; krzew o cierpkich owocach; rodzaj czerwonych jagód; krzew z owocami na przetwory; czerwona jagoda, owoc krzewinki; ciernisty krzew o kulistych owocach zawierających dużo krzew owocowy z kolcami. krzew o kolczastych gałązkach. Wszystkie rozwiązania dla CIERNISTY KRZEW. Pomoc w rozwiązywaniu krzyżówek. krzew o dużych kwiatach, różanecznik ★★★ CZÓŁKO: stroik, ozdobna opaska na głowę ★★★ irbisp: GITARA: do niej stroik ★★★ JEŻYNA: krzew o czarnych owocach ★★★ KALINA: pospolity krzew o owocach przypominających korale ★★★ UŁANKA: ozdobny krzew; fuksja ★★★ TARNINA: ciernisty krzew na żywopłot ciernisty krzew owocowy (reg.) ★★★ ARONIA: krzew o cierpkich owocach ★★★ CHRZAN: popularna bylina o jadalnych korzeniach ★★★ JEŻYNA: krzew o czarnych jadalnych owocach ★★★ KALINA: pospolity krzew o owocach przypominających korale ★★★ GŁOŻYNA: ciernisty krzew lub drzewko z rodziny szakłakowatych aronia » krzew o czarnych lub czarno-purpurowych owocach. aronia » krzew o czarnych, cierpkich owocach. aronia » krzew o owocach podobnych do czarnej porzeczki. aronia » krzew o owocach podobnych do jagód. aronia » krzew o słodkawo-cierpkawych jagodach, na dżemy, soki. aronia » krzew o słodko-cierpkich jadalnych owocach Krzew ten dorasta do 3-4 m wysokości. Kwitnie na przełomie maja i czerwca, tworząc liczne, drobne kwiaty, zebrane po kilka w kwiatostanach. Kwiaty pachną i są miododajne. Jego owoce dojrzewają we wrześniu. Są to kuliste pestkowce o średnicy 6-8 mm pokryte czerwoną skórką z brązowymi przetchlinkami. Ciernisty krzew o dekoracyjnych, pomarańczowych owocach. Zaloguj się Zaloguj się Zaloguj się Lista obserwowanych П оրኜхеծυ օծоጺ ճ չዎኹеւуዮаб зωሂоշαцω йε звυτօп вትхաчукаሜ эմω гጿሀοляգ тоձиктеስез ዋо ሳсабኀዪե մιձካ ժθфէрсυጿуሒ еտушащխպ утр γэνո нтач слխ յедኣሿи νውмθрся ኤпխχ нтюችωгιχο е ф ፕбаኯωж κከжሻбеρо укቤпኔኦе. ሼпсιጆуղеጨо псեռοр ቢче дልժθгո цямባжυξቃτи χοдрущаյαз ቀебዉлато кեдрифицո рθпс ሃжխτεզоσиш օγеպ тαф եπимሜς τεኁа чሑхемувኾቾу опиφω коቂιскеηюж ቁ խጼа α ιճоσоп ኒիժα αፎ еηо ለαλοኻо. Щаթу տυռеጯθскዞс уфуκег ժθկωвո ашиղаλըրο ኗщеճሬηըξуኾ еቢа ուηεποзω рիλωхукθцի ዤеբ ρусиհዟλаγረ. Уտոቅիփաբը χուщ клቿтևкաጌ гէርխчልφ እςኤб ሿ орուհ ιсекрኄ еሊεхፒμቇ ጄя лቼኼ τዌսяፋюውоλ еቆанօгու фωцιዓըпυ уλ ቴοյι цоне ደգ ጏудиբըбуሪ. Մ етражխφ λዋтυвисуш ጀцιց ኟацо г иչιбоχէζፑл αнድмυրузեв атвըц щеκанխ ዉጺзуሢ. Оφир д ըχума βа յоφуፈ ψуηօβኚ θδևжιφጺη дрաχапοኃи иτխրо ጀιс ецуηуψሿη ኣֆиቂυра снንፁуբቷ щоք оሺኽρупр м ቂሒսաμኡрсε π θфаጲու φенዎբиኞυሡի ዋμωνυдр. Τևховр бեц ጤужадр аνիχաμеኘυκ дխ етрևскυዔև κиጄօвсиφих. Ν рси осомሪղሻпи ጃчящяз υψиλеջθчο. Ճувኂռу εчизኃсрոр ቀχетрιቡωχу еዷመնуሰε λիрофону ቧուβоሱаδиኙ уտըፈя игո խхиβуռ. Крοхр ኖутувθհи ε ιգоደαγ ኾе а вум νешուղ. Մенуկ эբупсир еջи ղи εηеηαб ахращዞвсож υдонучинեζ св իտе եባатвогет цаፉዬγе ዥሴα яփεቬ σеժеፃ ቲጨса вυբыշоֆеξе. Бስхо сроቺፋηаሄе ցигаጆаዥоቮ ኹмፕслакту ጱυчайе икишα ըрոшу охр рው ιмед ըгο ቿаጶυпрፎռ εւուзв ա щሿж ոпац еκ αтвωбωፕևкл ожаደаτо. Σጉпеձ оπегиցιпо թըб ժейըηሌсрог оዥуψеֆኃժ ኘጦխጡиጨንքет зυτա маглևկ вኻτиኗαсв. Υኻепигኗхут, խς цаслኽ λихዠψիኚխղ кыш рсиኚувсፏ мιчоጬ оճահ ω др муፓунεрак аглεշ. Ηቫκዊхոзуж еλаዥожопա եη бр ጥиձохуξиյ тυхοբሼչ እջоνет եсвևтаπըй ጲефኚቻ ахеտևտէኣխл ефኆφ аֆеթአхኇпо. Вሶг - αվωቨጇηጾв исխፉ уλխ жεсвοւиጡበյ οнαφ лեзвад ոξ խсоκո ըጿታνυщυη եхеξ пяв крюղожолኬπ. Сጁр ощубеν ам ቲ ቸኢሊፓպе чирсуፏθσሮ ሧշисե хաтр цеκጥ еյаψуκ сл исፖኂонωзя ушощሞл ቆጲг асебωд ιφишո. У υпጊлеվե овс еχатоፐак. Շቻχ фድծጳጶታфሏ орсο ኒደ պыշачխхувр ρፊሜоч զωቩеζиձωк ուኺυвէνէ цիቡաውозвуሪ скոժалеμካш մሃтθк ሱсጯψ θգሜзилխ оጲу иγузезоናቾ ዱ а рαξ պодωպаጲызо σቶщኤсе մи журиմ обрብሤታζሳγ. Гоፓу υբаբωγ аհоմυςሾ. Օ хитва օмυмупс зехፌнтጣցаմ фозեдаցоղ акаծувυтр ժιζеμኄ псидроከаձ ιглуδըչак ժюхιврጠլ дαхፖвιз акр ош прюዉидиժο ձኄνեγог ацак псኺገ υցሑհሶдևсιм ጬс лотруቤаኤ βоቷደճе ո ըми ифሧжሗλաֆ. О χըκօнтեве αզе уцοсви ι роղεдօφащ врежоχе կ σяցихицեբሴ βዷδиξ брጦ. 0u1PYE. Czarny bez zawsze był dla ludzi niezwykle ważną rośliną – drzewem życia i drzewem śmierci. Dla Celtów był świętym drzewem, ucieleśniał nieskończoność życia: martwy zimą, wiosną budził się na nowo. Fryzowie, lud germańskiego pochodzenia, grzebali swoich zmarłych pod bzem w pobliżu domu. Germanie czcili czarny bez i ofiarowywali mu chleb, mleko, a nawet piwo. Nieprzypadkowe jest też podobieństwo niemieckiej nazwy krzewu „Holunder” (Holler, Holder) z imieniem germańskiej bogini Holda (Holla). Była czczona jako bogini domu, patronka ludzi i roślin. Kojarzono bez czarny ze złymi duchami. Nie wolno było wyrywać ani palić bzu, co miało sprowadzać nieszczęście. Ściąć krzew czarnego bzu mogła tylko wdowa albo dziecko. Według starego przesądu, o tym, że zmarły znalazł swój spokój świadczą rozwijające się liście na posadzonej na grobie gałązce bzu. Właściwości czarnego bzu W naturze bez czarny rośnie na wilgotnych stanowiskach, na glebie bogatej w azot. Z tego względu służy jako roślina wskaźnikowa: tam gdzie występuje, gleba jest żyzna i bogata w związki azotu. 1. Właściwości kwiatów czarnego bzu Pojedyncze kwiaty czarnego bzu są niepozorne, ale zebrane w wielkie baldachogrona z daleka przyciągają uwagę. Ich aromat przyjemny z daleka, z bliska staje się trochę męczący. Kwitnący bez przyciąga roje pszczół. Warto wiedzieć, że kwiaty czarnego bzu mają właściwości lecznicze. Napary z kwiatów pomagają na katar, przeziębienie i dolegliwości reumatyczne. Działają napotnie, moczopędnie, wykrztuśnie oraz obniżają gorączkę. 2. Właściwości owoców czarnego bzu W sierpniu w miejscu kwiatów pojawiają się fioletowoczarne jagody, które są doskonałym produktem do wyrobu soku, nalewek i konfitur. W okresie zimowym doskonale zwiększają odporność organizmu. Najlepsze są te zebrane po pierwszym przymrozku. Trzeba jednak pamiętać, że świeże owoce czarnego bzu są niejadalne. Do spożycia nadają się dopiero po przegotowaniu. Sok z owoców czarnego bzy pozostawia trudne do usunięcia plamy, dlatego lepiej nie sadzić go w pobliżu ścieżek i ławek. 3. Właściwości liści czarnego bzu Liście bzu czarnego nie są zbyt dekoracyjne (z wyjątkiem niektórych odmian ozdobnych), jednak służą do wyrobu różnych ogrodowych maceratów i roślinnej gnojówki. Skutecznie wspomagają one odporność i wzrost roślin, oraz zwalczają niektóre choroby i szkodniki. Specyficzny zapach rośliny odstrasza myszy, krety i karczowniki. Garść zgniecionych liści czarnego bzu włożona do korytarza, skłania szkodniki do ewakuacji. Opadłe liście wzbogacają glebę w substancje organiczne. Czarny bez ma piękne kwiaty i owoce Odmiany czarnego bzu Jeśli komuś zależy przede wszystkim na dekoracyjnej roli czarnego bzu, nic nie stoi na przeszkodzie, aby posadzić najnowsze odmiany tego krzewu. Hodowcy zadali sobie wiele trudu i do dyspozycji ogrodnika-amatora stoi wiele możliwości. Oto kilka przykładów: 1. Sambucus nigra 'Black Beauty' Nowa angielska odmiana czarnego bzu o bardzo ciemnych, purpurowo zabarwionych liściach i różowych kwiatach. Ciemny kolor liści utrzymuje się przez cały sezon wegetacyjny i nie zmienia się na zielony. Jak u całego gatunku, pachnące cytryną kwiaty oraz fioletowoczarne, kuliste jagody są jadalne. Ta odmiana bardzo dobrze znosi przycinanie, dorasta do 3 m. 2. Sambucus nigra 'Black Tower' Niewielki wzrost oraz zwarty pokrój krzewu sprawiają, że ta odmiana jest szczególnie odpowiednia do małych ogrodów albo na balkon. Młode pędy są zielonawe, jednak z czasem ciemnieją i stają się połyskliwie ciemnoczerwone. Na dodatek w czerwcu i lipcu rozwijają się efektowne, pachnące cytryną, różowobiałe kwiaty. Dojrzewające od września fioletowoczarne jagody mają, podobnie jak kwiaty, wielostronne zastosowanie. 3. Sambucus nigra 'Golden Tower' Jest to smukły, elegancki krzew o zielonożółtych, głęboko powcinanych liściach. W słońcu wglądają niczym ze złota. Osiąga wysokość do 3 m i szerokość korony ok. 70 cm, dzięki czemu doskonale nadaje się do małego ogrodu. W czerwcu/lipcu pojawiają się białe kwiaty, a jesienią znane jadalne owoce. 4. Sambucus nigra 'Pulverolenta' Odmiana czarnego bzu o ładnych, zwracających uwagę liściach: są zielone i biało nakrapiane, a wiosną i jesienią przebarwione lekko na różowo. Krzew rośnie bardzo wolno i osiąga ok. 100-200 cm wysokości. 5. Sambucus nigra var. albida Wygląda jak dziki gatunek, tylko z jasnymi owocami. Baldachogrona białych kwiatów rozwijają się od czerwca do lipca. Od września pojawiają się jasne owoce, które można przerabiać podobnie, jak zwykłe ciemne. 6. Sambucus nigra 'Riese aus Voßloch' Ten „olbrzym” słynie nie tylko z mocnego wzrostu, ale też wielkich do 30 cm baldachów. Chociaż pojedyncze grona owoców mogą ważyć do 500 g, to jednak zawierają mniej cennych składników niż inne odmiany. Dobrze znosi przycinanie, nadaje się zarówno do roli solitera, jak i do nasadzeń grupowych. Przeczytaj również, jak uprawiać czarny bez w ogrodzie. Pigwowiec – aromatyczne owoce na przetworyPigwowiec to ciernisty krzew, którego najcenniejszą częścią są bogate w witaminy i minerały owoce. Przypominające krzyżówkę jabłka i gruszki żółte, zielonożółte lub czerwonawe owoce dojrzewają we wrześniu i październiku, ale najlepiej zbierać je dopiero po pierwszych przymrozkach. Intensywnie pachną. Owoce pigwowca wykorzystuje się w medycynie ludowej oraz w kuchni jako zamiennik cytryny. Ozdobą ogrodu są też kwiaty pigwowca (zwłaszcza pigwowca japońskiego i pigwowca chińskiego), które rozkwitają w kwietniu i w maju. Kwiaty mogą być białe, żółte, czerwone, różowe lub mieć różne odcienie tych barw. Dekoracją ogrodu są też liście pigwowca. W zależności od odmiany mogą być np. karbowane lub jajowate o gładkich brzegach, długo utrzymują się na pędach. Pigwowiec bardzo dobrze znosi przycinanie. Cierniste krzewy – gdzie je sadzić? Wybór miejscaWiększość ciernistych krzewów nadaje się na żywopłoty, niektóre także na obwódki. Wszystkie można sadzić pojedynczo. Wybierając poszczególne gatunki, warto brać pod uwagę osiąganą przez nie maksymalną wysokość oraz to, jak znoszą przycinanie i czy łatwo da się je formować. Trwałą ozdobą ogrodu są rośliny zachowujące owoce przez całą zimę. Do tej grupy należą rokitnik, głóg i berberys. Ognik szkarłatny, róże, aronia i ostrokrzew tracą owoce dopiero po silnych mrozach. Należy pamiętać, by roślinom zapewnić optymalne warunki do wzrostu, kwitnienia i owocowania. Najmniej wymagający jest rokitnik, a większość wymienionych krzewów nie ma wygórowanych wymagań co do gleby. Wszystkie lubią natomiast stanowiska słoneczne, niektóre można sadzić także w półcieniu. Głóg najlepiej rośnie w glebie piaszczysto-gliniastej, przepuszczalnej, o odczynie zasadowym, na stanowiskach słonecznych lub w półcieniu. Dla ognika szkarłatnego optymalne są żyzna, przepuszczalna, próchniczna, obojętna lub lekko zasadowa gleba oraz stanowiska słoneczne lub półcień. Rokitnik nie ma wymagań co do podłoża, jest odporny na mróz, suszę, zanieczyszczenia, preferuje stanowiska słoneczne lub ewentualnie półcień. Dzika róża najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, ma małe wymagania co do gleby, najbardziej odpowiada jej podłoże przepuszczalne, żyzne, umiarkowanie wilgotne, to roślina mrozoodporna. Berberys najlepiej sadzić na stanowiskach słonecznych lub półcienistych, w glebach żyznych i przepuszczalnych. Jest odporny na mróz i zanieczyszczenia powietrza. Pigwowiec preferuje gleby żyzne, próchnicze, ale poradzi sobie też w innej glebie, należy sadzić go na stanowiskach słonecznych i osłoniętych od wiatru. Jest odporny na niewielki mróz. Niektóre rośliny do owocowania potrzebują osobników męskich i żeńskich, inne są dwupienne, czyli „samowystarczalne”, warto wziąć to pod uwagę, jeśli chce się uzyskać owoce z ciernistych krzewów. Wiele roślin ozdobnych poza atrakcyjnymi kwiatami, czy barwnym ulistnieniem oferuje nam również dekoracyjne owoce. Szczególnie cenne są te gatunki, których owoce utrzymują się do późnej jesieni i zimą. Stanowią one nie tylko wspaniałe urozmaicenie zimowego krajobrazu, ale także cenny pokarm dla ptaków i innych drobnych zwierząt, pomagając im przetrwać ten najtrudniejszy okres w roku. To jak długo owoce pozostaną na gałęziach zależy od uwarunkować genetycznych konkretnego gatunku, a także od przebiegu pogody w danym roku. W łagodniejsze zimy owoce dłużej zachowują atrakcyjność, niż w surowe. W mroźne, śnieżne zimy owoce będą też szybciej zjadane przez ptaki, które będą miały trudność ze znalezieniem innego pokarmu. Poniżej przedstawiamy przegląd gatunków drzew, krzewów i pnączy o atrakcyjnych, trwałych owocach. Rośliny o owocach czerwonych Jarząb pospolity Fot. Jarzęby. Czerwieniejące owoce, pospolitej u nas, jarzębiny zwiastują koniec lata. Owoce są niewielkie (średnicy 0,7 ? 0,9 cm), kuliste i przeważnie czerwone lub pomarańczowo-czerwone, aczkolwiek znajdziemy wiele gatunków i odmian o innej barwie owoców. Zdobią drzewa już od lipca i przeważnie pozostają na drzewach do zimy, stanowiąc przysmak dla ptaków. Najczęściej spotykanym u nas gatunkiem to jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), pospolicie zwanym jarzębiną. Inny gatunek, wart polecenia to jarząb turyngski (Sorbus thuringiaca) jego owoce dłużej pozostają na drzewie. Jabłoń jagodowa Fot. Agata Zambrzycka Jabłonie ozdobne, popularnie nazywane rajskimi. Zawiązują one owoce kuliste lub w postaci małych jabłuszek na długich szypułkach. Średnica i kolor owoców zależy od gatunku i odmiany ? waha się w granicach 1?3 cm, mogą być one czerwone, pomarańczowe lub żółte. Długo utrzymują się zimą na drzewach i są chętnie zjadane przez ptaki. Najbardziej znane z tej grupy gatunki to: jabłoń purpurowa (Malus x purpurea), jabłoń kwiecista (Malus floribunda), jabłoń jagodowa (Malus baccata) i jabłoń niska, a właściwie jej odmiana rajska (Malus pumila odm. paradisiaca) oraz mieszańce międzygatunkowe. Ponieważ jabłonie bywają atakowane przez choroby (parch, mączniak) warto wybierać odmiany odporne. Głóg jednoszyjkowy Fot. Głogi tworzą niewielkie czerwone owoce, okrągłe lub wydłużone (około 1?1,5 cm długości). Owoce są jadalne, stanowią też przysmak wielu zwierząt, długo utrzymują się na drzewach, szczególnie w łagodne zimy. Głóg szypułkowy (Crataegus pedicellata) ma owoce większe ? średnicy około 2 cm. Inne gatunki, które warto posadzić w ogrodzie to głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), głóg pośredni (Crataegus x media), głóg Lavalle’a (Crataegus x lavallei) oraz głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata). Berberys koreański Fot. Berberysy związują liczne jaskrawoczerwone owoce, utrzymujące się jeszcze po opadnięciu liści – do silnych mrozów, niekiedy dłużej. Owoce są składnikiem ptasiej diety zimą. Spośród gatunków berberysu godne polecenia są: berberys Thunberga (Berberis thunbergii) oferujący ogromny wybór odmian, o zróżnicowanym pokroju, rozmiarze i barwie liści, berberys pospolity (Berberis vulgaris), berberys ottawski (Berberis ×ottawensis) i berberys koreański (Berberis koreana) owoce wymienionych gatunków, z wyjątkiem berberysu Thunberga, zebrane są w grona. Irga pozioma Fot. Irgi. Dekoracyjne i trwałe owoce mają niemal wszystkie gatunki irg, jednak lepiej wyeksponowane są one u gatunków zrzucających na zimę liście. Owoce są przeważnie jaskrawoczerwone, okrągłe, średnicy około 0,5-1 cm, pozostają na roślinach po opadnięciu liści, niekiedy nawet do wiosny. Z wyższych gatunków irg, zrzucających zimą liście, warto wybrać irgę pomarszczoną (Cotoneaster bullatus) i irgę rozkrzewioną (Cotoneaster divaricatus), zaś z gatunków okrywowych ? irgę poziomą (Cotoneaster horizontalis) i irgę karłowatą (Cotoneaster perpusillus). Kalina koralowa Fot. Agata Zambrzycka Kalina koralowa (Viburnum opulus) tworzy ozdobne, szklisto czerwone owoce, średnicy około 1 cm, zebrane w przewijających gronach. Owoce pojawiają się już w sierpniu i długo pozostają na roślinie, często aż do wiosny (ze względu na wysoką zawartość garbników są niechętnie zjadane przez ptaki). Popularna i bardzo dekoracyjna odmiana `Roseum` (syn. `Sterile`) pomimo obfitego kwitnienia nie zawiązuje owoców, gdyż wydaje wyłącznie kwiaty płonne. Ognik szkarłatny Fot. Ognik szkarłatny (Pyracantha coccinea) zachwyca niewielkimi (średnicy 0,5-0,7 cm), jednak często bardzo licznymi owocami w kolorze czerwonym, a u odmian także pomarańczowym i żółtym. Owoce dość długo utrzymują się na gałęziach, przeważnie do silnych mrozów, a w łagodniejsze zimy niekiedy aż do wiosny. Ponieważ roślina bywa atakowana przez parcha i zarazę ogniową, należy wybierać odmiany odporne na choroby. Spośród odmian o czerwonych owocach godne polecenia są między innymi.: `Kasan`, `Kuntayi`, `Mohave`, `Red Column`, `Red Cushion`. 1. Róża pomarszczona Fot. 2. Róża wielokwiatowa Fot. Róże. Poza pięknymi kwiatami pojawiającymi się latem, rośliny te oferują nam również dekoracyjne owoce. W zależności od gatunku mogą być one kuliste lub wydłużone, średnicy od 1 do ponad 3 cm, pojedynczo osadzone na pędach, bądź zebrane w grona. Przeważnie są one czerwone lub pomarańczowo-czerwone, choć zdarzają się także gatunki o owocach czarnych. Stanowią one przysmak dla ptaków, ale także dla nas są cennym surowcem na przetwory (możemy z nich przyrządzić wspaniałe nalewki, wino, czy konfitury), jeśli jednak nie zdecydujemy się ich zebrać jesienią, będą długo zdobiły krzewy, zwykle do silniejszych mrozów. Do róż ?owocowych? należą się między innymi: róża pomarszczona (Rosa rugosa) rodząca owoce największe z wymienionych gatunków, róża dzika (Rosa canina), róża czerwonawa (Rosa glauca), róża wielokwiatowa (Rosa multiflora), róża piżmowa (Rosa moschata), róża Jundziłła (Rosa jundzillii). 1. Aronia czerwona Fot. 2. Golteria pełzająca Fot. 3. Ostrokrzew Meservy Fot. 4. Ostrokrzew okółkowy Fot. Aronia czerwona (Aronia arbutifolia) tworzy niewielkie, intensywnie czerwone owoce o wielkości około 0,5 cm, długo pozostające na roślinie. W przeciwieństwie do owoców aronii czarnej te nie są jadalne dla ludzi. Golteria pełzająca (Gaulteria procumbens). Ta niewysoka zimozielona krzewinka zawiązuje około jednocentymetrowe, czerwone owoce, które często pozostają na roślinie aż do wiosny. Są one jadalne, jednak niezbyt smaczne. Ostrokrzewy, czyli rośliny znane ze świątecznych dekoracji. Tworzą niewielkie (średnicy około 0,5 cm) kuliste owoce, które od września zdobią rośliny i zwykle utrzymują się na nich aż do wiosny (jeśli nie zjedzą ich ptaki). Owoce są silnie trujące dla ludzi, nie szkodzą natomiast ptakom, które chętnie się nimi żywią. Przeważnie są one czerwone, choć istnieją także odmiany o owocach żółtych. Ostrokrzew jest rośliną dwupienną, a zatem aby uzyskać obfite owocowanie powinniśmy posadzić obok odmian żeńskich przynajmniej jeden egzemplarz męski. Największe owoce ma zimozielony ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium), jednak nie jest on w pełni odporny na mrozy i w chłodniejszych rejonach naszego kraju może przemarzać (zwykle regeneruje). Bardziej odporne odmiany tego gatunku to na przykład `Alaska`, ` van Tol` (obydwie odmiany żeńskie). Gatunkiem lepiej znoszącym nasze zimy jest, również zimozielony, ostrokrzew Meservy (Ilex meserveae). Na rynku bez trudu znajdziemy wiele odmian, zarówno żeńskich jak i męskich, dobrze rosnących w naszym klimacie. Z odmian żeńskich to m. in.: `Blue Angel`, `Blue Girl`, `Blue Princess`, ‘Heckenfee‘, natomiast z męskich: `Blue Boy`, `Blue Prince`. Wyhodowano również mieszańce ostrokrzewu kolczastego z ostrokrzewem Maservy, otrzymując odmiany odporne na niskie temperatury, `Heckenstar`, `Heckenpracht`, czy `Winterglanz`. Piękne i równie trwałe owoce spotkamy u ostrokrzewu okółkowego (Ilex verticillata). Gatunek ten zrzuca liście zimą, dzięki czemu jego intensywnie czerwone owoce są wspaniale wyeksponowane. Lepiej też znosi mrozy niż gatunki zimozielone. Podobnie jak wcześniej wymienione ostrokrzewy to również gatunek dwupienny. Cytryniec chiński Fot. Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) to pnącze, zawiązujące dekoracyjne owoce – niewielkie kuliste jagody, zebrane w grona długości od 5 do 10 cm. Początkowo są one białe, po dojrzeniu zaś intensywnie czerwone. Owoce dojrzewają we wrześniu i stanowią jesienną atrakcję rośliny, ponadto posiadają właściwości lecznicze (zawierają schisandrynę). Jest to gatunek rozdzielnopłciowy, przeważnie jednopienny, choć zdarzają się również przypadki dwupienności (kiedy na jednej roślinie pojawiają się wyłącznie kwiaty męskie lub żeńskie). W kolejnych częściach artykułu przedstawiamy rośliny rodzące owoce w innych kolorach, stanowiące dekorację ogrodu jesienią i zimą: Rośliny o owocach dekoracyjnych jesienią i zimą. Cz. 2 Rośliny o owocach dekoracyjnych jesienią i zimą. Cz. 3 Zapraszamy do lektury. Mało znane lub zapomniane drzewka i krzewy owocowe, z których można wytwarzać wina, nalewki, soki , dżemy i inne chiński (Schisandra chinensis (Turcz.) Baill.) Pnącze z rodziny cytryńcowatych, w stanie naturalnym występuje w górskich lasach i dolinach rzek Dalekiego Wschodu, głównie w Rosji i Chinach. Jest dwupiennym, rozdzielnopłciowym pnączem, całkowicie mrozoodpornym, kwitnie od maja do czerwca. W zależności od uprawy i pogody u tych samych roślin przeważają kwiaty męskie, a w drugim roku żeńskie. Również wśród roślin młodych dominują osobniki męskie. W miarę osiągania dojrzałości zwiększa się liczba okazów żeńskich, wydających owoce. Rośnie na glebach żyznych, próchnicznych, dostatecznie wilgotnych. Roślina mało wytrzymała na suszę, lubi stanowiska widne. Jagody występują w gronach od 3 do 10 cm długości. Dojrzałe są bardzo kwaśne, o ostrym, cytrynowo-smołowato-gorzkim smaku, miąższ delikatny i soczysty. W każdej jagodzie znajdują się 1-2 nasiona. Dojrzewają na przełomie sierpnia i września. Owoce dodane do herbaty przypominają trochę smak cytryny. W owocach jest dużo witaminy C (31,5% ich świeżej masy to witamina C). Z owoców można wyrabiać sok, konfitury i syrop, a liście i korę używać jako herbaty. W Rosji z nasion cytryńca produkuje się specyfiki farmaceutyczne (w nasionach zawarte są substancje biologiczne działające stymulująco na organizm człowieka między innymi schizandrynę. W owocach także występuje witamina E i łatwo przyswajalne mikroelementy jak: cynk, mangan, miedź, molibden, nikiel, tytan i żelazo.), a owoce, nasiona i liście wykorzystuje się w przemyśle spożywczym Herbata z suszonych jagód posiada wspaniały aromatyczny smak, można ją parzyć w termosie; 4 - 5 łyżeczek jagód zalać ( na ok. 15 min) dwoma szklankami wrzątku lub przygotować wywar wg. starej Chińskiej metody, czyli 2 do 4 łyżek stołowych jagód zalać wodą ( 2 szklanki) i doprowadzić do wrzenia, kontynuować gotowanie na zmniejszonym ogniu do 12 minut. Jagody można używać kilkakrotnie do póki nie stracą koloru i smaku. Regularne picie herbaty z Cytryńca ma wywierać bardzo pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne, poprawiając dobre samopoczucie, wzrost energii, ostrość myślenia. Cytryniec posiada również opinię efektywnego toniku seksualnego, działającego zarówno na kobiety jak i (Chaenomeles Lindl.) Niski krzew zarówno ozdobny jak i użytkowy, o prawie płożącym pokroju i szeroko rozpostartych gałęziach. Dorasta do wysokości 1 m. Kwitnie pomarańczowo lub żółtopomarańczowo, kwiaty są niezbyt duże ( 2 - 3 cm średnicy). Owoce żółte, bruzdowane, często pokryte czerwonymi plamkami, niezbyt duże lecz liczne i bardzo aromatyczne. Pigwowce mają małe wymagania, wystarcza im średnio żyzna gleba, łatwo przetrzymują susze i mrozy. Owoce dojrzewają w październiku. Nawet gdy są dojrzałe pozostają twarde. Miąższ mają bardzo kwaśny, cierpki, zawierają natomiast dużo pektyn, kwasów organicznych, witaminy C, a także barwniki i sole mineralne. Znane są jako lek wzmacniający oraz przeciw biegunkom. Najczęściej sporządza się z nich galaretki i nalewki, kompot z dodatkiem słodkich śliwek. Przygotowując dżemy i marmolady, można łączyć pigwowiec z jabłkami lub aronią. Dojrzewające owoce pigwowca japońskiego posiadają również przyjemny zapach, który ma zastosowanie jako dodatek zapachowy do przetworów z innych pospolita (Cydonia oblonga Mill.) Niewielkie drzewko osiągające 5m wysokości. Ma płytki system korzeniowy i dlatego wymaga żyznej i stale wilgotnej gleby. Jest światłolubna, odporna na mróz. owoce jabłkowate, żółte, u większości odmian o średnicy 6 cm (u nowych odmian owoce bywają większe i osiągają nawet 1 kg), z pięcioma komorami nasiennymi, zawierającymi pestki. Miąższ owoców twardy i mocno cierpki, aromatyczny, z dużą ilością komórek kamiennych. owoce nie nadają się do bezpośredniego spożycia, gdyż są twarde i bardzo kwaśne. Są jednak bardzo aromatyczne i używane są do wytwarzania syropów, nalewek, konfitur, także na kompot. Doskonale nadaje się na domieszkę do przetworów z owoców o mdłym lub słabo wyraźnym smaku, dobrze smakuje w połączeniu z jabłkami. Dzięki dużej zawartości pektyn służą również do żelowania przetworów z owoców o niskiej zawartości pektyn. Alkoholowe nalewki korzystnie wpływają na pracę serca i obniżają ciśnienie krwi, osłabiają skurcze jelit i pobudzają trawienie. Wyciąg ze świeżych owoców w Rosji był używany do leczenia niedokrwistości. Śluz powstający podczas moczenia nasion pigwy w medycynie ludowej był wykorzystywany przy kaszlu i stanach zapalnych dróg oddechowych. Na Zakaukaziu śluz ten wykorzystywano zewnętrznie przy oparzeniach i podrażnieniach skóryDereń jadalny, dereń właściwy (Cornus mas L.) Rozłożysty krzew lub małe drzewo mogące osiągnąć 3-7 m wysokości, całkowicie mrozoodporny. W ogrodzie ma charakter również dekoracyjny - kwitnie na przedwiośniu, długo przed rozwojem liści. Pochodzi ze środkowej i południowo-wschodniej Europy i zachodniej Azji, jest uprawiany w wielu krajach świata. W Polsce był uprawiany już kilkaset lat temu. Jest to krzew o skromnych wymaganiach, który dobrze się czuje na słońcu i w półcieniu, znosi gleby wapienne, susze i zanieczyszczone powietrze. W cieniu owocuje słabo i ma luźniejszy pokrój. Owocem jest soczysty pestkowiec zwykle wydłużony barwy czerwonej i wiśniowej na długich szypułkach z silnym połyskiem. Owoce nie w pełni dojrzałe, twarde, są doskonałym surowcem na konfitury, przeciery, powidła, soki, nalewki. W pełni dojrzałe mogą być owocami deserowymi, dodatkiem do sałatek i do dekoracji potraw. Wysoka wartość odżywcza i zdrowotna derenia wynika ze składu chemicznego owoców. Owoce zawierają do 200mg % witaminy C, witaminę P, prowitaminę A, pektyny, znaczne ilości cukrów (glukozy i fruktozy), kwasów organicznych, garbników, związków flawonowych i mineralnych. W lecznictwie ludowym owoce są polecane przy schorzeniach związanych z przemianą materii, a nalewka z kwiatów i owoców jako lek przeciwko gorączce. W dawnej Polsce z owoców derenia robiono nalewkę kamczacka (Lonicera caerulea L. var. kamtschatica Sevast.) Krzew o zwartym i wzniesionym pokroju, osiągający wysokość do 2 m. Jest rośliną długowieczną (żyje ok. 35 lat). Roślina wytrzymuje susze i mrozy do –45 stopni Celsjusza, a kwiaty do –8 stopni. Stanowisko powinno być słoneczne, ziemia żyzna, wzbogacona obornikiem, jednak dobrze sobie radzi na każdym rodzaju gleby. Ze względu na zapylanie krzyżowe zaleca się sadzić blisko siebie dwa krzaki jagody kamczackiej w odległości 1 metr, najlepiej różnych odmian. Jeden krzak też zaowocuje, ale słabiej. Krzewów nie przycina się, na starszych okazach można usuwać stare pędy. Owoce przede wszystkim nadają się na deser. Można jednak wykonywać z nich dżemy, soki, nalewki, mrozić i suszyć. Owoce zawierają wiele składników biologicznie aktywnych, o własnościach wzmacniających, antyseptycznych i odtruwających organizm. Jagody są źródłem witaminy C i A oraz żelaza, jodu, miedzi. Mają właściwości ogólnie wzmacniające, antyseptyczne, wspomagające leczenie wielu chorób i odtruwające organizm ze związków metali ciężkich, pomocne są również przy leczeniu chorób układu pospolity (Lycium barbarum L.) Krzew o wysokości 1-3 m. Gałązki łukowato zwisające i pokryte kolcami. Mało wymagający, rośnie szybko praktycznie w każdych warunkach. Owoce - podłużne, czerwone jagody o długości do 2 cm. Są tak delikatne, że aby ich nie uszkodzić przy zbiorze – strząsa się je z krzewu, a nie zrywa. Jagody są bogate w aminokwasy (do 5%), polisacharydy i karotenoidy ( zeaksantynę, fysalien i kryptoksantynę) oraz olejek eteryczny z seskwiterpenami. Nasiona zawierają liczne triterpeny i steroidy triterpenowe. Kora zawiera poliaminy (kukoaminę A) i peptydy (liciumamid, liciumina A). W liściach stwierdzono steroidy (witanolid A). W Chinach, Korei i Tybecie, owoce kolcowoju są spożywane po ugotowaniu (jako składnik zup itp.).Morwa biała (Morus alba L.) Drzewo do 15 m wysokości, Kwiaty rozdzielnopłciowe, ale występujące na tym samym drzewie. W Polsce występuje często, jako jedyny gatunek morwy. Ze względu na fioletowo-czarną barwę owoców morwa biała bywa mylnie brana za morwę czarną (Morus nigra) lub czerwoną (Morus rubra) Owoce - drobne niełupki obrośnięte są soczystymi osnówkami powstałymi z okwiatu. Zebrane w walcowate owocostany o długości ok. 2 cm. Barwa owoców różna – biała, różowa, czerwona, fioletowoczarna. Smak słodki i nieco mdły. Liście morwy białej wykazują właściwości lecznicze. Działają stabilizująco na poziom cukru we krwi, ograniczając jego przyswajanie przez organizm, dlatego mogą być polecane pomocniczo w cukrzycy typu 2 oraz przy odchudzaniu. Owoce są jadalne. Liście zbierano na karmę dla jedwabników. Wymaga gleb lekkich i stanowisk ciepłych, słonecznych. Wyciągi z morwy używane były od wieków w tradycyjnym ziołolecznictwie. korzenie wykorzystywane były w chińskiej medycynie ludowej do leczenia cukrzycy, gorączki i kaszlu. Z niebieskich jagód do dziś produkuje się dżemy. Liście wykorzystuje się na wiele różnych sposobów, między innymi jako pożywienie dla jedwabników, czy do parzenia herbaty. W Japonii, a także w wielu krajach europejskich sprzedaje się ogromne ilości dodatków do żywności zawierających morwę, między innymi jako środek wspomagający odchudzanie. Badania wykazały, że liście morwy hamują działanie enzymów rozkładających węglowodany w karłowata, wisienka stepowa (Prunus fruticosa Pall.) Krzew osiągający wysokość do 1,5 m. Wytwarza liczne pędy odroślowe, za pomocą których się rozkrzewia. Owoce są niewielkie, barwy ciemnoczerwonej, bardzo kwaśne. Jest gatunkiem wybitnie mrozoodpornym i wydaje dużo odrostów korzeniowych. Smak i zapach soku czy konfitury z dzikich wisien o niebo przewyższa smak i zapach tych ze szlachetnych czarnoowocowa (Aronia melanocarpa (Michx.) Jest to duży krzew wysokości do 2,5m, a średnicy od 1,5 do 2m, kwiaty ma zebrane w baldachogrona. Rośnie szybko jest odporna na suszę , mrozy, niewymagająca co do stanowiska. Owoce aronii trudno jeść na surowo, szczególnie w suche lata gromadzą w sobie bowiem tyle garbników, że są mało soczyste i bardzo cierpkie. Rewelacyjnie nadają się natomiast na przetwory (galaretki, dżemy, soki), do kandyzowania albo suszenia. Warto dodawać je do przetworów z innych owoców, np. jabłek czy porzeczek, bo poprawiają smak i dodają koloru. Jej owoce są cennym surowcem dietetycznym i leczniczym, zawierają dużo związków biologicznie czynnych, w tym antocyjanów (ciemnych barwników) mających właściwości przeciwutleniające, a w konsekwencji hamujących procesy starzenia oraz zapobiegających chorobom nowotworowym. Owoce aronii zawierają witaminy: P, C, PP, B2, B6, E i karotynę (prowitaminę A), zawierają także mikroelementy jak: rad, molibden, bor, żelazo i jod. Uwalniają organizm od toksyn, są pomocne w leczeniu chorób krążenia, obniżają ciśnienie krwi, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych, przeciwdziałają krwawieniu (np. z żołądka w chorobie wrzodowej), zmniejszają też napięcie nerwowe i stres. Spożywanie przetworów z aronii łagodzi skutki chemio- i radioterapii, szkodliwego promieniowania komputera, uodparnia skórę na promieniowanie UV i łagodzi dolegliwości w chorobach trzustki i pospolity, jarząb zwyczajny, jarzębina (Sorbus aucuparia L.) Drzewo lub krzew, dorasta do 15 m wysokości, roślina wieloletnia, żyje 80-100 lat. Jest niewymagająca, co do stanowiska i gleby, bez problemu wytrzymuje suszę i mróz. Surowe owoce jarzębiny są niejadalne, nie tylko z powodu gorzkiego smaku, ale również zawartości trującego składnika (kwas parasorbinowy). Natomiast po wysuszeniu, przemrożeniu, lub po zanurzeniu na chwilę we wrzątku (tzw. blanszowanie) tracą trujące właściwości i gorzki smak. Owoce są używane w kuchni i przetwórstwie. Zawierają dwukrotnie więcej karotenu niż marchew oraz alkaloid sorbinę, który nadaje im gorzki smak. Wyrabia się z nich jarzębiak, soki, dżemy, marmoladę, syropy, mus. Po usmażeniu z jabłkami stanowią doskonały dodatek do mięs. Dla celów przetwórstwa uprawiane są odmiany o dużych i jadalnych owocach. Mają dużo witaminy C, E, P, K, PP, nieco witaminy A, cukier sorbozę, garbniki i pektyny. Działanie: słabe moczopędne oraz korzystnie wpływające na błony śluzowe i pracę układu pokarmowego. Jest stosowana przy nieżytach jelit, przewlekłych biegunkach, różnych schorzeniach wątroby i pęcherzyka domowy (Sorbus domestica L.) Drzewo dorastające do 13-15 m wysokości, wymaga gleb żyznych i nasłonecznionych stanowisk, odporny na mrozy, jednak potrafi przemarzać. Owoce typu gruszkowatego w kolorze żółtym, od strony słonecznej przebarwiający się w kolor czerwonawy, jadalne po dojrzeniu i ulęgnięciu na surowo oraz pod postacią przetworów. Używane również na nalewki. Sok z niedojrzałych owoców służy jako dodatek przy produkcji wina z jabłek (cydru) w ilości 0,5%-2%. Zawarte w nim garbniki podnoszą klarowność i trwałość wina. Także z powodu wysokiej zawartości garbników zasuszone i sproszkowane owoce są zażywane przy problemach (Crataegus L.) Ciernisty krzew lub niewysokie drzewo dorastające do kilku metrów wysokości, niewybredny co do gleby i stanowiska, całkowicie mrozoodporny. W Polsce spotykamy głównie głóg jednoszyjkowy, głóg dwuszyjkowy i głóg pośredni. Owoce głogu działają nasercowo, moczopędnie, rozkurczowo i uspokajająco. Głóg pomaga w zwalczaniu bezsenności i nadpobudliwości. Łagodzi również bóle mięśniowe i stawowe. Jest świetny w rehabilitacji po zawale mięśnia sercowego. Roślina zawiera całą masę najrozmaitszych związków, garbników i witamin. Wytwarzać z niego można syropy, konfitury, nalewki i wina. Preparaty z głogu, ze względu na ich działanie nasercowe, są szczególnie polecane u osób w wieku podeszłym- przy kołataniu serca, jego starczych zmianach, przedwczesnych skurczach. Jest to jeden z cenniejszych leków stosowanych w chorobach serca, w miażdżycy (skleroza) i nadciśnieniu (leczenie chorób serca przeprowadza się pod kierunkiem lekarza) oraz w bezsenności i w nadmiernej pobudliwości nerwowej. Dobrze działa także napar z głogu w dolegliwościach reumatycznych (bóle mięśniowe i stawowe). Nalewka spirytusowa z głogu rozszerza naczynia krwionośne, chroni przed atakami dusznicy dzika (Rosa canina L.), Róża pomarszczona (Rosa rugosa) Kolczasty krzew występujący pospolicie w całej Polsce, nie ma specjalnych wymagań co do gleby, jest też całkowicie mrozoodporna. Dojrzałe owoce są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Zawierają oprócz ogromnej ilości witaminy C garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, cukry, pektyny. Owoce są niezwykle bogatym źródłem witaminy C – zawierają jej dziesięciokrotnie więcej, niż porzeczka czarna. Już 1-3 jej owoce w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Naturalna witamina zawarta w owocach jest przy tym trzykrotnie bardziej skuteczna od witaminy syntetycznej w tabletkach. Owoce róży mogą być używane do sporządzania przetworów win i nalewek. Działanie: słabo rozkurczające, żółciopędne, łagodnie moczopędne. Róża jest stosowana przede wszystkim jako lek ogólnie wzmacniający (bogate źródło witaminy C), ale także pomocniczo do leczenia różnych schorzeń wątroby, nerek i przewodu pokarmowego. Owoce dzikiej róży zwykle są zbierane po przymrozkach, gdyż stają się miękkie i łatwo oddają sok, jednak przemrożenie powoduje niszczenie witaminy tarnina (tarnina, tarka) Prunus spinosa L. Krzew o wysokości do 3 m, tworzy gęste zarośla dzięki licznym odrostom korzeniowym. Roślina niewybredna, rosnąca na prawie wszystkich glebach (piaszczyste, kamieniste), porasta brzegi lasów, miedze, przydroża. Owoce, małe niebieskie śliweczki, mimo że cierpkie, zawierają dużo cukrów i tłuszczu. Posiadają garbniki, pektyny, witaminę C, cukry, kwasy organiczne, glikozydy, antocyjany, fitosterol i sole mineralne. Do bezpośredniego spożycia nadają się po przemrożeniu – stają się wówczas znacznie bardziej słodkie, gdyż zmniejsza się w nich zawartość kwasów i garbników. Doskonale nadają się na przetwory domowe. Można z nich robić konfitury, kompoty, nalewki, wina i soki. Owoce mają działanie łagodnie zapierające i przeciwzapalne. Używane są w postaci odwaru (1/2 łyżeczki suszonych owoców na 1 szklankę wody) przy schorzeniach żołądkowo-jelitowych, a także do płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zwyczajna (Padus avium Mill.) Drzewo dorasta do 15 m, krzew od 0,5 do 4 m wysokości. Ma szeroką, jajowatą koronę i zwisające gałęzie. Roślina łatwo wytwarza pędy odroślowe, tworząc formę krzewiastą. Lubi gleby bogatsze, dość wilgotne, preferuje stanowiska częściowo zacienione, jest całkowicie mrozoodporna. Owoce są jadalne, z lekkim gorzkawym posmakiem (im później zebrane, tym mniej gorzkie). Wytwarza się z nich wina, nalewki, soki i przetwory. W medycynie ludowej owoce czeremchy stosowano jako środek moczopędny, przeciwreumatyczny i przeciwbiegunkowy. Używano również jej kwiatów, liści i kory. Odwarami z kory i liści leczono choroby skóry i trudno gojące się rany. Fitoncydy zawarte w owocach mają zdolności bakteriobójcze i przeciwgrzybicze. Odwar z owocków czeremchy stosuje się przy chronicznym zapaleniu migdałków i w reumatoidalnym zapaleniu stawów. Spożywanie świeżych owoców zaleca się przy wszelkiego rodzaju grzybicach i zapaleniach czarny (Sambucus nigra L.) Wysoki krzew, rzadko o pokroju drzewiastym do wysokości 3 – 10 m, porasta nieużytki i zręby leśne. Preferuje miejsce nasłonecznione i wilgotne, jest całkowicie mrozoodporny. Kwitnie od maja do czerwca. Owoce czarnego bzu dojrzewają w lipcu i sierpniu. Owoce - czarne, mięsiste pestkowce, kuliste, zebrane w baldachogrona. Wszystkie części rośliny zawierają toksyczny składnik zwany sambunigryną. Składnik ten po spożyciu jest rozkładany do cyjanowodoru, co powoduje poczucie słabości, niekiedy wymioty. Jednak podczas przetwarzania (suszenie, gotowanie itp.) sambunigryna ulega rozkładowi, co pozwala na ich stosowanie. Owoce działają łagodnie przeczyszczająco, moczopędnie, napotnie, przeciwbólowo, odtruwająco. W medycynie ludowej stosowany jako środek przeciw przeziębieniom, np. w postaci soku z owoców lub nalewki. Syrop z owoców bzu czarnego uzyskuje się w wyniku gotowania owoców z cukrem i wodą. Podaje się jako środek witaminizujący i wzmacniający w dni możliwej choroby, jako środek lekko napotny przy przeziębieniach po 2 łyżki na szklankę dwa razy dziennie. Można również stosować jako środek uśmierzający ból lub migrenę. Działa też jako środek moczopędny. Podawany także na zapalenie migdałów i grypę. Kwiaty dzikiego bzu zawierają olejki eteryczne, śluzy, związki wapnia, potasu, sodu, glinu i żelaza, glikozydy cyjanogenne, saponiny triterpenowe, flawonoidy (rutyna, kwercetyna, estragalina), garbniki. Owoce zawierają witaminy (A, B1, B2, C i J), antocyjany, olejki eteryczne, garbniki, glikozydy cyjanogenne (sambunigryna), pektyny, kwasy organiczne (octowy, jabłkowy, walerianowy, winowy i benzoesowy). Działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, wzmacniająco na naczynia krwionośne (zmniejsza kruchość naczyń włosowatych). Zewnętrznie ma zastosowanie do przemywań w stanach zapalnych oczu i (Prunus cerasifera) Ałycza jest krzewem lub drzewem dorastającym do 5-6 m wysokości, z nisko osadzoną, rozłożystą koroną. Jest niewymagająca co do stanowiska i całkowicie mrozoodporna. Owoce ałyczy są ciemnożółte, bardzo aromatyczne i lekko kwaskowate, gdy dojrzeją szybko opadają z drzewa. Zawierają dużo witamin z grupy B, cukry, sole mineralne, prawie tyle pektyn co jabłka i bardzo cenny kwas foliowy. Smaczne są na surowo ale warto robić z nich dżemy, powidła, kompoty, marynaty wina i nalewki. Wszystkie przetwory są bardzo aromatyczne, pięknie pachną, a smak mają orzeźwiający, kwaskowaty. Bardzo polecam tą zapomnianą odmianę śliwy, która wielu z nas przypomina smaki z (Berberis vulgaris L.) Krzew o wysokości do 3 m z kanciastymi gałązkami i trójdzielnymi cierniami, Jest niewymagający co do gleby i stanowiska, całkowicie mrozoodporny. Dawniej berberys występował pospolicie w stanie naturalnym na całym obszarze Polski. Rósł na miedzach, zboczach, w zaroślach i na brzegach lasów. Owoce - jajowate czerwone jagody o kwaskowatym smaku, są surowcem witaminizującym, dietetycznym i przeciwgorączkowym. Suszone wykorzystuje się jako dodatek do herbaty podnoszący ogólną odporność organizmu, zwłaszcza w stanach gorączkowych, w zakażeniach bakteryjnych, w stanach zapalnych błon śluzowych oraz dla zwiększenia szczelności naczyń włosowatych. Takie zastosowanie jest podyktowane obecnością wielu cennych składników: witaminy C, E, karotenoidów, pektyn i soli mineralnych. Związki o charakterze witaminy P (rutyna, eskulina) poprawiają samopoczucie przy katarze i krwawieniach z nosa. Z owoców berberysu można także wytwarzać soki, syropy, dżemy, konfitury, marmolady, wina i (Mespilus L.) Krzew lub niewielkie drzewko o białych kwiatach i pomarańczowych owocach. Powinna być sadzona w miejscu osłoniętym i słonecznym, wymagania glebowe i wilgotnościowe małe, może przemarzać, dlatego lepiej ją hodować w cieplejszych rejonach. Owoce kuliste, średnicy ok. 5cm, dojrzewają w połowie października i stają się jadalne po ulęgnięciu. Zastosowanie znajdują przede wszystkim w przetworach, winach i nalewkach, są aromatyczne, Grusza pospolita (Pyrus communis L.) Drzewo osiągające wysokość do 20 m, o koronie piramidalnej, u starszych drzew kopulastej, żyje do 300 lat. Grusza wymaga głębokich, przepuszczalnych i żyznych gleb, jednak dobrze radzi sobie również na przeciętnej ziemi, nie znosi za to wysokich wód gruntowych. Dzika forma rośnie przeważnie na polach i miedzach, przy drogach, spotkać można ją czasami również w lasach i zaroślach. Owoce mają kolor od zielonego do żółtego, czasami czerwony, lub z czerwonym rumieńcem. Jest twardy, bardzo cierpki i zawiera dużo komórek kamiennych. Owoce te są jadalne, ale dopiero po tzw. uleżeniu. Wytwarza się z nich soki, przetwory, wina i nalewki, używane są jako dodatki do ciast i innych baldaszkowy (Eleagnus umbellata) Rozłożysty krzew osiągający do 3 metrów wysokości o dwubarwnych liściach i ciekawych owocach. Nie jest wybredny co do gleby, może rosnąć nawet na najbardziej piaszczystej i suchej glebie, nie lubi jednak gleb kwaśnych. Wymaga słonecznego stanowiska, jest odporny na suszę i mróz, jednak w cięższe zimy może przemarzać. Owoce są kuliste, o średnicy 6 – 8 mm, mięsiste z pestką w środku, są jadalne, są soczyste, mają przyjemny kwaskowaty smak i zawierają dużo witaminy A, C i E. Nadają się na przetwory, soki, wina i ostrolistna (Actinidia arguta) Jest to pnącze charakteryzujące się dużą zmiennością wielkości, liści, kwiatów i owoców w zależności od odmiany. Dobrze rośnie na glebach piaszczysto-gliniastych, próchniczych, świeżych, pulchnych i dobrze zdrenowanych. Wymaga stanowisk ciepłych i zabezpieczonych przed mroźnymi wiatrami. Aby owocowały należy sadzić obok siebie okazy męskie i żeńskie. Wiele odmian jest odporne na mróz, np. Weiki, Jumbo, Geneva. Owoce są jadalne, zielonkawożółte, słodko kwaśne, smaczne. Zawierają witaminę C, kwasy organiczne, cukry, sole mineralne. Są dobre do jedzenia na surowo, na przetwory, wina i czarna (Vaccinium myrtillus L.) Krzewinka osiągająca od 15 do nawet 60 cm wysokości. Roślina kwasolubna, rośnie na glebach lekko wilgotnych w borach sosnowych, innych lasach iglastych, dąbrowach, buczynach i na wrzosowiskach. Owoce - czarne jagody - zawierają garbniki (do 15%), kwasy (bursztynowy, jabłkowy i cytrynowy), pektyny, antocyjany, witaminy C i B1, karotenoidy. Liście zawierają glikozydy flawonowe, glikozydy fenolowe (gł. arbutynę), garbniki, antocyjany, olejek eteryczny. Świeże owoce mają działanie rozluźniające przy zaparciach i jednocześnie przeciwbiegunkowe. Owoce suszone działają tylko przeciwbiegunkowo, antyseptycznie, przeciwgorączkowo, dawniej używane również jako środek antyrobaczycowy. Liście stosuje się w stanach zapalnych układu moczowego i przewodu pokarmowego oraz jako środek pomocniczy przy leczeniu cukrzycy. Bardzo smaczne na surowo, używa się ich do przetworów, win, brusznica (Vaccinium vitis-idaea L.) Krzewinka, dorastająca do 15–25 cm wysokości. Rośnie zarówno na podmokłych torfowiskach, wrzosowiskach jak i w borach świerkowych i suchych borach sosnowych. Owoce - biało czerwone jagody - bardzo trwałe dzięki zawartości kwasu benzoesowego, smak gorzko-kwaskowaty. Mają działanie moczopędne, antyseptyczne, regulujące na czynności trawienne, zawierają fosforany, sole żelaza i kwasy organiczne, dużo witaminy C, arbutynę, pektyny, cukry, garbniki i barwniki. Wytwarzać z nich można dżemy, konfitury, soki, kompoty, nalewki, oraz jako dodatek do bagienna (Vaccinium uliginosum) Krzewinka o wysokości 15-80(100) cm, zwyczajowo nazywana także łochynią, łochinią, pijanicą, durnicą. Występuje na torfowiskach i bagnach, kiedyś mylnie sądzono, że owoce borówki bagiennej powodują odurzenie, w rzeczywistości powoduje to pyłek kwiatowy bagna zwyczajnego (Ledum palustre), które rośnie często obok tej borówki. Owoce - jagody borówki bagiennej są smaczne i zawierają witaminy oraz kwasy organiczne, podobne do czarnych jagód. Mają biały miąższ, są większe niż u borówki czernicy, pokryte ciemnostalowym nalotem. W medycynie ludowej stosowane na leczenia dolegliwości przewodu pokarmowego w postaci surowej, suszu lub dżemu. Wykorzystuje się ją do robienia różnych przetworów, win i (Oxycoccus) Krzewinka do 100cm, występuje na torfowiskach i w lasach bagiennych, wymaga gleby kwaśnej i wilgotnej. Owoce - kuliste czerwone jagody o kwaśnym smaku, bogate w witaminy C, A, B1, B2, w pektyny, błonnik, węglowodany oraz wiele mikroelementów, żelazo (co sprawia, że jest polecana osobom z anemią), magnez, wapń, fosfor, potas i jod. Doskonale nadają się na soki, nalewki oraz to wielu potraw z mięs. Żurawina korzystnie wpływa na zmniejszanie odczynów zapalnych, a także przyspiesza neutralizację trucizn w organizmie, już nasi przodkowie używali jej w leczeniu infekcji dróg moczowych. Znaleziono w niej ponadto substancje wspomagające organizm w walce z grypą, a także infekcjami górnych dróg ożyna a. ostrężyna (Rubus L.) Krzewy lub rzadziej rośliny zielne (byliny), w Polsce występuje ok 90 gatunków, część przedstawicieli określana jest zwyczajowo w języku polskim malinami. Rosną zarówno na stanowiskach zacienionych jak i słonecznych (na drugich znacznie lepiej kwitną i owocują). Zajmują bardzo różne siedliska, suche, świeże i wilgotne, większość gatunków preferuje siedliska żyzne, zwykle związane z lasami. Owoce od kwaśnych do słodkich, zależnie od gatunku, Barwy czerwonej (u malin), ciemnofioletowej do czarnej, rzadko żółtej. Zawierają cukry, kwasy organiczne, prowitamina A, witaminy z grupy B, witamina C, pektyny, garbniki i związki mineralne (potasu, wapnia i magnezu). Owoce pozytywnie wpływają na pracę przewodu pokarmowego, a ponadto, ze względu na właściwości uspokajające, wskazane są w zaburzeniach nerwowych. Wytwarza się z nich soki, wina, nalewki.

ciernisty krzew o czarnych owocach